Nhắc đến thước đo thì ngày này xuất hiện nhiều loại gỗ hiện đại và tiện lợi cho người thi công công trình. Tuy nhiên, một trong những loại thước đo truyền thống ra đời từ lâu nhưng vẫn được lưu truyền đến ngày nay là thước tầm. Vậy loại thước này có công năng như thế nào? Hãy cùng Nhà Gỗ Nguyễn Gia giúp bạn giải đáp trong bài viết dưới đây nhé!
Xem thêm:
- Rui mè là gì? Cách tính rui mè lợp ngói chuẩn xác nhất
- Cột nhà gỗ: Tổng quan và kiến thức cần biết
- Bức thuận nhà gỗ là gì? Mọi thứ bạn cần biết
Thước tầm là gì?
Thước tầm (xào mực nhà gỗ) là một loại thước làm từ cây tre được đánh dấu bằng mực để ghi lại các kích thước chủ yếu của vì kèo và của bộ khung nhà. Nó giúp cho việc sửa chữa, thay thế các bộ phận hoặc làm lại nhà theo kích thước cũ.
Cấu tạo của cây thước tầm
Trên cây thước tầm có thể tạm chia làm hai phần: phần cứng và phần mềm với những mã quy ước kích thước nhất định. Phần cứng bắt buộc người thợ cả phải tuân thủ và phần mềm để thả lỏng cho người thợ cả bộc lộ khả năng của mình. Phần mềm này tạo ra sự phong phú và biến ảo của thước tầm, đồng thời cũng tạo nên sự ràng buộc chặt chẽ giữa chủ nhà và phường thợ cũng như giữa thợ cả và thợ phụ trong cùng một phường.
Phần cứng
Dấu mã trên mặt lưng thước ghi các thông số về độ rộng lòng nhà :
- Trung câu (giữa câu) : ký hiệu điểm giữa của lòng nhà
- Khoán câu : khoảng cách tim 2 cột cái
- Khoán nách : khoảng cách từ tim cột cái đến tim cột quân
- Khoán hiên : khoảng cách từ tim cột quân đến tim cột hiên
Dấu mã trên mặt bụng thước ghi các thông số về độ cao nhà :
- Giọt nước (mày tàu) : khoảng cách từ mép dưới mái hiên xuống mặt nền.
- Dạ hoành cột hiên : khoảng cách từ điểm dưới hoành ở cột hiên xuống mặt nền.
- Dạ nách : khoảng cách từ bụng dưới xà nách, xà nối cột hiên với cột quân xuống mặt nền.
- Dạ hoành cột quân : khoảng cách từ bụng của hoành ở đầu cột quân xuống mặt nền.
- Dạ hoành cột cái : khoảng cách từ bụng của hoành ở đầu cột cái xuống mặt nền.
- Dạ câu : là khoảng cách từ mặt bụng câu đầu xuống mặt nền.
- Dạ nóc : là khoảng cách từ mặt bụng thượng lương xuống mặt nền.
Ngoài các mã cơ bản nêu trên thước, còn có thêm một số mã khác. Những mã này không phải là kích thước mà là để phân biệt các phần trong vì
Phần mềm
Phần cứng giữa các phường thợ không khác nhau nhiều, còn phần mềm thì thiên biến vạn hóa, nhưng vẫn theo những quy luật cơ bản như: Thêm bớt chỉ tiết trong một số quy ước, đơn giản hay bay bướm theo cảm quan và tay nghề, … Tăng giảm số lượng các đơn vị mã trên thước tầm, từ 11 tới 17 thông số hoặc nhiều hơn nữa, tùy theo sự cần thận và trình độ tay nghề của thợ cả.
Như vậy, với những quy luật nêu trên, có thể tạo ra nhiều thước tầm khác nhau. Thước tầm, một khi đã dựng, coi như ngôi nhà đó đã được thiết kế.
Tại sao nói thước tầm của Việt Nam là thước mang tính nhân bản cao?
Đồng thời, việc sử dụng thước tầm mang đến tính thẩm mỹ cao cho ngôi nhà. Nó đảm bảo tỷ lệ cân đối và hài hòa giữa các kết cấu nhà gỗ. Đây đồng thời là truyền thống tốt đẹp của các cụ ngày xưa vẫn còn được lưu truyền đến ngày nay.
Thực chất, thước tâm là sáng phẩm sáng tạo của người dân tộc Kinh từ thời xa xưa. Nó thường được các cha ông ta giữ gìn, bảo quản rất cẩn thận. Nó không chỉ đơn giản là các bản sao thu nhỏ ghi chép các thông số kỹ thuật của ngôi nhà mà còn có ý nghĩa trong việc cải tạo lại ngôi nhà.
Ý nghĩa của cây thước tầm trong xây dựng
Cây thước tầm có nhiều ý nghĩa trong kiến trúc dân gian Việt Nam. Nó không chỉ có ý nghĩa là ghi chép, đánh dấu lại kích thước của ngôi nhà mà còn có ý nghĩa trong việc làm tư liệu trong việc cải tạo, tu bổ nhà gỗ cổ . Sử dụng cây xào mực trong việc làm nhà gỗ mang lại tỷ lệ đẹp, hài hòa và cân đối với gia chủ.
Vị trí lưu trữ của thước tầm trong nhà gỗ
Vị trí lưu trữ của thước tầm cũng rất đặc biệt. Vào ngày tân gia (lễ hoàn thành hay còn gọi là lễ lạc thành, lễ cải xào), gia chủ làm lễ cúng gia tiên, báo cáo với thần linh thổ địa rồi long trọng đưa cây thước tầm lên vị trí cao nhất dưới nóc nhà giữa 2 vì kèo để lưu giữ. Cây thước tầm như hộ mệnh cho căn nhà, chỉ khi nào gia chủ có ý định tu bổ, cải tạo nhà gỗ thì thợ cả mới lấy cây thước xuống để đo cắt các chi tiết, cấu kiện thay thế.
Kết luận
Trên đây là toàn bộ chia sẻ của chúng tôi về thước tầm cho các gia chủ và chủ công trình. Hy vọng những thông tin mà Nhà Gỗ Nguyễn Gia đưa ra sẽ giúp bạn đọc am hiểu hơn về loại cấu kiện này. Đừng quên theo dõi website của chúng tôi để liên tục cập nhật những bài đăng mới nhất nhé!
